ΚΑΛΟΗΘΗΣ ΠΑΡΟΞΥΣΜΙΚΟΣ ΙΛΙΓΓΟΣ ΘΕΣΕΩΣ
Η περιγραφή της κλινική οντότητας του καλοήθη παροξυσμικού ιλίγγου θέσεως (ΚΠΙΘ) δίνεται από τις ίδιες τις λέξεις που συνιστούν το όνομά του. Αποτελεί μια κατάσταση που προκαλεί έντονο ίλιγγο (=ψευδές αίσθημα περιστροφής) κατά την αλλαγή της θέσης της κεφαλής του ασθενή (=θέσεως), διάρκειας δευτερολέπτων (=παροξυσμικός) ενώ η πρόγνωσή του είναι πολύ καλή καθώς είναι αυτοπεριοριζόμενος (=καλοήθης). Τα συμπτώματα συνήθως σταδιακά εξασθενούν μέσα σε μερικές ημέρες ή ακόμα και εβδομάδες ώσπου να εξαφανιστούν με μικρή πιθανότητα επανεμφάνισής τους. Ενδέχεται να συνοδεύεται από ναυτία, τάση προς έμετο και κεφαλαλγία.
Τι προκαλεί τον καλοήθη παροξυσμικό ίλιγγο θέσης;
Οφείλεται στην μετατόπιση κρυστάλλων και την συσσώρευση τους σε συγκεκριμένη θέση του έσω ωτός. Οι κρύσταλλοι καλούνται ¨ωτόλιθοι¨ ή ¨ωτοκονία¨. Οι ωτόλιθοι είναι κρύσταλλοι ανθρακικού ασβεστίου και αποτελούν ανατομικό στοιχείο του έσω ωτός, βρίσκονται δε φυσιολογικά σε ένα σχηματισμό του λαβυρίνθου που καλείται ελλειπτικό κυστίδιο.
Σε νεαρά άτομα, δηλαδή άτομα κάτω των 50 ετών, η πλέον συχνή αιτία του ΚΠΙΘ είναι ο τραυματισμός της κεφαλής που οδηγεί σε μετακίνηση της ωτοκονίας. Βέβαια η συχνότητα του ΚΠΙΘ αυξάνεται με την πρόοδο της ηλικίας και στις περιπτώσεις αυτές συνήθως οφείλεται στην σταδιακή εκφύλιση του λαβυρίνθου του έσω ωτός ή στην φλεγμονή του οδηγώντας σε βλάβη του ελλειπτικού κυστιδίου. Πάντως οι περισσότερες περιπτώσεις ΚΠΙΘ καλούνται ¨ιδιοπαθείς¨, που σημαίνει μη αναγνώριση εμφανούς αιτιολογίας.
Οι δραστηριότητες που προκαλούν την έκλυση των παραπάνω συμπτωμάτων διαφέρουν από άτομο σε άτομο, αλλά κοινή παρατήρηση είναι πως η έκλυση των συμπτωμάτων έχει σχέση με ακραία θέση της κεφαλής. Έτσι συχνά αναφέρεται πως απότομο ανασήκωμα από το κρεβάτι ή στριφογύρισμα και απότομη αλλαγή θέσης στον ύπνο προκάλεσε έντονη ζάλη και ίλιγγο. Εκδήλωση ζάλης, αστάθειας και ιλίγγου συχνά παρουσιάζεται μετά από απότομη κίνηση της κεφαλής προς τα επάνω. Σε αρκετές γυναίκες ασθενείς με ζάλη και ίλιγγο τα συμπτώματα εμφανίζονται μετά από επίσκεψη σε κομμωτήριο, όπου το λούσιμο και το στέγνωμα των μαλλιών γίνεται σε θέση της κεφαλής προς τα πίσω, δηλαδή σε θέση υπερέκτασης της κεφαλής.
Πως γίνεται η διάγνωση του καλοήθη παροξυσμικού ιλίγγου θέσης;
Λεπτομερές ιστορικό και κλινική εξέταση με την δοκιμασία Dix–Hallpike μας δίνουν τη διάγνωση. Σε άτυπες περιπτώσεις ο ακοολογικός ελέγχου και οι λοιπές παρακλινικές εξετάσεις μας αποκλείουν άλλες κλινικές οντότητες.
Πως αντιμετωπίζεται ο καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης;
Ο ΚΠΙΘ είναι αυτοπεριοριζόμενος. Αυτό σημαίνει πως τα συμπτώματα σταδιακά περιορίζονται από μόνα τους και τελικά εξαφανίζονται. Βέβαια χωρίς ιατρική βοήθεια το παραπάνω χρονικό διάστημα πλήρους εξάλειψης των συμπτωμάτων μπορεί να ανέλθει και σε έξι μήνες. Τα φάρμακα δεν έχουν θέση στη θεραπεία του ΚΠΙΘ. Πιο αποτελεσματική είναι η εφαρμογή μιας σειράς ασκήσεων και χειρισμών που στόχο έχουν να μετακινήσουν, να διαλύσουν και να επανατοποθετήσουν τους ωτόλιθους από την θέση που προκαλεί την έκλυση του ιλίγγου, δηλαδή από τον οπίσθιο κάθετο ημικύκλιο σωλήνα στην αρχική τους θέση στο ελλειπτικό κυσίδιο. Οι ασκήσεις και οι χειρισμοί έχουν μεγάλη επιτυχία που φτάνει στο 80% των ασθενών.
Ο χειρισμός του Epley περιλαμβάνει τοποθέτηση της κεφαλής σε 4 διαφορετικές θέσεις και παραμονή σε αυτές για περίπου 30 δευτερόλεπτα έως 2 λεπτά. Οι ωτόλιθοι απομακρύνονται και επιστρέφουν στην αρχική τους θέση σχεδόν από την πρώτη εφαρμογή του χειρισμού. Μια δεύτερη εφαρμογή ίσως απαιτηθεί, σε δύσκολες περιπτώσεις στις οποίες τα συμπτώματα επιμένουν ( περίπου στο 20% των περιπτώσεων). Επί αποτυχίας και της δεύτερης εφαρμογής εκτελείται ο χειρισμός του Semont. Σε περιπτώσεις που οι χειρισμοί Eplay ή Semont δεν είναι αποτελεσματικοί ή έχουμε υποτροπιάζοντα επεισόδια ΚΠΙΘ, συνιστώνται οι ασκήσεις του Hamid που περιγράφονται στην εικόνα και συνιστάται να γίνονται 10 επαναλήψεις τρεις φορές την ημέρα.
Τι πρέπει να προσέχει ο ασθενής μετά τους χειρισμούς (Epley ή Semont);
Περιμένετε 10 λεπτά αφού ολοκληρωθεί ο χειρισμός προτού σηκωθείτε. Μερικές φορές μπορεί να υπάρξουν μικρά επεισόδια ιλίγγου από ακόμα μετακινούμενους ωτόλιθους ή από απομάκρυνση ωτιλίθων από την σωστή τους θέση.
Πρέπει να σας συνοδεύει κάποιος, ο οποίος θα οδηγήσει και το αυτοκίνητο σας στο σπίτι, ώστε να μετακινηθείτε με ασφάλεια.
Πρέπει να κοιμηθείτε για τις πρώτες 2 ημέρες με δύο μαξιλάρια κάτω από το κεφάλι σας (σε γωνία 300 με το κρεβάτι) και για τις επόμενες 2 στο υγιές πλευρό. Αποφεύγουμε να ξαπλώσουμε στην πάσχουσα ύπτια καθώς επίσης και με την πλάτη μας χωρίς να υποστηρίζεται ο αυχένας μας από μαξιλάρι.
Αποφεύγουμε τις απότομές κινήσεις τις κεφαλής σε ακραίες θέσεις (ιδιαίτερα απότομο σκύψιμο ή σήκωμα αλλά και δεξιά-αριστερά). Ορισμένοι συνιστούν την εφαρμογή μαλακού κολάρου κατά τη διάρκεια της ημέρας για την αποφυγή έντονων κινήσεων της κεφαλής. Προσοχή χρειάζεται στο ξύρισμα, ώστε να μην σηκώνεται πολύ το πηγούνι, όταν επίσης χρειάζεται να τοποθετήσετε σταγόνες στα μάτια σας, καθώς και στο λούσιμο, όπου δεν πρέπει το κεφάλι μας να εκτείνεται πολύ προς τα πίσω.
Για μερικές ημέρες πρέπει να αποφευχθούν επίσκεψη σε κομμωτήριο ή σε οδοντίατρο, κολύμβηση και γυμναστική ιδίως ασκήσεις, όπως υπερεκτάσεις των άκρων, καθίσματα, επικύψεις και φυσικοθεραπεία για την μέση ή τα άκρα στις οποίες υπερεκτείνεται η κεφαλή.
Μόλις ξυπνήσουμε το πρωί παραμένουμε στο άκρο του κρεβατιού για 1 με 2 λεπτά πριν σηκωθούμε από το κρεβάτι.
Προσέχουμε στην οδήγηση.