Ζάλη και ημικρανία

---

Η ημικρανία είναι ένα από τα χρόνια νοσήματα που προκαλούν σημαντική νοσηρότητα . Είναι σχεδόν τόσο συχνή, όσο και η υπέρταση και είναι πιο συχνή από το άσθμα και το σακχαρώδη διαβήτη.

Παρά τις καλύτερες διαγνωστικές ικανότητες και μέσα για να βελτιωθεί η συναίσθηση του κόσμου και η εκπαίδευση του, υπολογίζεται ότι περίπου 50% από τους πάσχοντες από ημικρανία είναι αδιάγνωστοι ή λάθος διαγνωσμένοι μέχρι σήμερα. Πολλοί αυτοθεραπεύονται ή θεραπεύονται ακατάλληλα για κολπίτιδα ή άλλη μη- ημικρανιακού τύπου κεφαλαλγία.

Συχνά περιγράφεται ως πονοκέφαλος με ναυτία. Η  ημικρανία τυπικά χαρακτηρίζεται από μονόπλευρη έναρξη κεφαλαλγίας, σοβαρά εξελισσόμενη ένταση του πόνου, σφύζον ή διαξιφιστικό και συσχέτιση με τις καθημερινές δραστηριότητες του ατόμου. Συνοδά συμπτώματα, όπως η φωτοφοβία (ευαισθησία στο φως) και φωνοευαισθησία (δυσανεξία στον ήχο), όπως και ναυτία και/ ή έμετο, είναι συχνά.

Ημικρανία και αιθουσαία δυσλειτουργία

Περίπου 35% των πασχόντων από ημικρανία έχουν αιθουσαία συμπτώματα κάποια στιγμή. Αυτό μπορεί να προηγείται, να είναι σύγχρονο, να ακολουθεί ή να είναι εντελώς ανεξάρτητο από το επεισόδιο της ημικρανιακής κεφαλαλγίας. Μερικοί ενδιαφέροντες παραλληλισμοί υφίστανται μεταξύ ημικρανίας και μη- ημικρανιακής αιθουσαίας δυσλειτουργίας. Πολλά από τα φαγητά και τους προδιαθεσικούς περιβαλλοντολογικούς παράγοντες για τους ασθενείς με ημικρανία, είναι ίδιοι και για τους ασθενείς μη- ημικρανιακή αιθουσαία δυσλειτουργία. Οι ορμονικές διαταραχές, οι καιρικές μεταβολές (μεταβολές βαρομετρικής πίεσης) και συγκεκριμένες κινήσεις συχνά πυροδοτούν και τις δυο καταστάσεις. Τελικά, οι διαιτητικές τροποποιήσεις και τα βασικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της ημικρανίας μπορεί να βελτιώσουν ή να εμποδίσουν το αιθουσαίο συστατικό της ημικρανίας.

Στην κλινική εμφάνιση  των αιθουσαίων συμπτωμάτων που συχνά σχετίζονται με την ημικρανία, περιλαμβάνονται  η ζάλη, δυσανεξία στην κίνηση σε σχέση με το κεφάλι, τα μάτια και/ ή το σώμα , αυτόματα επεισόδια ιλίγγου (συχνά συνοδευόμενα με ναυτία και έμετο), μείωση της οπτικής εστίασης με φωτοευαισθησία, ευαισθησία στον ήχο και εμβοές, απώλεια της ισορροπίας και αταξία, αυχεναλγία με συνοδό μυϊκό σπασμό στους ανώτερους  τραχηλικούς σπονδυλικούς μύες, σύγχυση  με μεταβαλλόμενο επίπεδο συνείδησης,  αποπροσανατολισμός στο χώρο και ανησυχία/ πανικός.

Αν και η ημικρανία συχνά σχετίζεται με καλοήθη υποτροπιάζον ίλιγγο της παιδικής ηλικίας, μερικοί ασθενείς εμφανίζονται επίσης με καλοήθη παροξυσμικό ίλιγγο θέσεως( BBPV), ακόμη κι αν το επεισόδιο ημικρανιακής κεφαλαλγίας έχει παύσει.

Ερεθίσματα για την ημικρανία

Σημείωση: κάποια από τα παρακάτω ερεθίσματα μπορεί να ταιριάζουν και σε άλλου τύπου αιθουσαίες δυσλειτουργίες.

Τροφικά ερεθίσματα

Προκαλούνται από ώριμα τυριά (π.χ., σένταρ, gruyere, έμμενταλ, stilton, μπρι, γκούντα, romano, παρμεζάνα, φέτα, ροκφόρ, camembert)
Τρόφιμα που περιέχουν μεγάλη ποσότητα γλουταμικού μονοανθρακικού      ( MSG). Τα κινέζικα φαγητά έχουν μεγάλη ποσότητα MSG.
Καπνιστά, παστά, ή επεξεργασμένα κρέατα όπως το μπέικον, τα λουκάνικα, το ζαμπόν, το σαλάμι, το πεπερόνι, παστές ρέγγες, συκωτάκια πουλιών και χοτ ντογκς.
Τρόφιμα παρασκευασμένα….σάλτσα σόγιας, ξύδι(εκτός από λευκό ξύδι), ή εκχύλισμα μαγιάς, και τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση, τουρσιά ή μαριναρισμένα.
Μπιζέλια και φασόλια
Κρεμμύδια, ελιές, τουρσιά.
Αλκοόλ(ιδιαίτερα το λευκό κρασί, πόρτο, τσέρυ,  ουίσκι, τζιν, και μπέρμπον).
Ξινόγαλα, γιαούρτι, τυρόγαλο.
Ζεστό φρέσκο ψωμί, σταφιδόψωμο, ντόνατς.
Υπερβολική ασπαρτάμη ( τεχνητό γλυκαντικό).
Σοκολάτα, κακάο..
Καρύδια, φυστικοβούτυρο.
Βασικά φρούτα όπως σύκα, αβοκάντο, σταφίδες, κόκκινα δαμάσκηνα, φρούτα του πάθους, παπάγια, μπανάνα, και κίτρο.
Υπερβολικό τσάι, καφές κόκα –κόλα.

Άλλα ερεθίσματα

·         Ορμονικές διαταραχές

·         Μεταβολές βαρομετρικής πίεσης

·         Διαταραχές ύπνου

·         Στρες

·         Φάρμακα

Αναγνώριση των συμπτωμάτων της ημικρανίας

Οι περισσότεροι άνθρωποι συνδυάζουν την ημικρανία με σοβαρή κεφαλαλγία και περίοδο ανικανότητας. Όμως, μεγάλο μέρος του κόσμου με ημικρανία συχνά δεν έχουν συνοδό άλγος, αντίθετα το επικρατές σύμπτωμα είναι ο ίλιγγος(αίσθηση περιστροφής) ή ζάλη/ αστάθεια. Αυτή η εμφάνιση μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση στα επείγοντα ιατρεία και την εκτέλεση εργαστηριακών, απεικονιστικών και άλλων διαγνωστικών εξετάσεων- συχνά με φυσιολογικά αποτελέσματα, το οποίο οδηγεί σε αυξημένη ανησυχία και άγχος από την πλευρά του ασθενούς. Επιπλέον, τα αντιεμετικά φάρμακα που συχνά δίνονται μπορεί να καταστείλουν τον ασθενή με αποτέλεσμα αυξημένη αστάθεια και κίνδυνο πτώσης.

Οι κλινικοί έρχονται αντιμέτωποι με την απόπειρα να θέσουν αντικειμενικές κλινικές μεθόδους ώστε να προσδιορίσουν την αιτιολογία των συμπτωμάτων του ασθενούς και να τελειοποιήσουν την  θεραπεία. Συχνά, υπάρχει συνδυασμός αιτιολογικών παραγόντων και μπορεί να γίνει περίπλοκη η διάγνωση.

Μηχανισμός ημικρανίας

Η ανάγκη νέας τεχνολογίας, όπως λειτουργικές /δυναμικές απεικονιστικές μέθοδοι υπόσχονται την τεκμηρίωση της εξέλιξης της διαδικασίας της ημικρανίας. Σαν αποτέλεσμα, έχει γίνει πιο κατανοητή η αγγειακή και νευρική εξέλιξη της ημικρανίας.

Υπάρχει ομοφωνία ότι όλοι οι τύποι κεφαλαλγίας ιδιαίτερα η ημικρανία/ αγγειακοί τύποι- σχετίζονται με μεικτή παθοφυσιολογία, με την εγκεφαλικά εξαπλούμενη κατάθλιψη του Leao( μια ξαφνική εξάπλωση ηλεκτρικής φόρτισης κατά μήκος του φλοιού), που σχετίζεται με την ενεργοποίηση των υποδοχέων του πόνου, που βρίσκονται στο εγκεφαλικό στέλεχος, όχι μακριά από τον υδραγωγό της αίθουσας. Η απελευθέρωση των νευροδιαβιβαστών οδηγεί στη διαστολή των αγγείων κοντά στο κρανίο και άλλων δομών έξω από την εγκεφαλική ουσία.

Η ημικρανία θεωρείται επίσης ότι είναι ένα κληρονομικό νόσημα που προκαλεί την έναρξη ευπάθειας κατά τη μη φυσιολογική εκφόρτιση των νευρώνων(διαφορετικούς από αυτούς που βρίσκονται στην επιληψία), που επιλεκτικά επηρεάζουν περιοχές του στελέχους και πυροδοτούνται από χημικούς παράγοντες.

Η αγγειακή θεωρία έχει γίνει ευρέως αποδεκτή (και πιθανόν είναι η πιο κατανοητή), και δυσκολεύει κάποιους γιατρούς να δεχτούν τη νευρική συμμετοχή και να το συσχετίσουν με τα αιθουσαία ευρήματα.

Ο ακριβής μηχανισμός της ημικρανίας δεν είναι ακόμα απόλυτα κατανοητός. Από τότε που πιστεύεται ότι η παθοφυσιολογία της ημικρανίας δεν είναι μόνο αγγειακή, αλλά συνδυασμός αγγειακής και νευρικής διαδικασίας, τα σχετιζόμενα με ημικρανία αιθουσαία συμπτώματα, είναι πιο εύκολα να γίνουν αποδεκτά και να θεραπευτούν.

Εκτίμηση και έλεγχος

Η ημικρανία και οι παραλλαγές της πρέπει να αντιμετωπίζονται με συνδυασμό ιατρικής και τεχνικών αποκατάστασης, ώστε το αποτέλεσμα για τους ασθενείς να είναι πλήρης και μεγαλύτερης διάρκειας.

Παραδοσιακά, οι ασθενείς με υποτροπιάζουσα ζάλη, σχετιζόμενη με ημικρανία εξετάζονται σε συνεργασία με νευρολόγο.

Οι ωτορινολαρυγγολόγοι και οι παθολόγοι γίνονται τώρα πιο οικείοι με αυτή την πάθηση, αλλά παραμένει ένα μεγάλο χάσμα μεταξύ αυτών που ασχολούνται με ασθενείς με ημικρανία (με ή χωρίς συνοδό ζάλη) και αυτών που είναι της παλιάς σχολής-αυτό είναι ότι δεν αναγνωρίζουν το αιθουσαίο κομμάτι της ημικρανίας.

Οι ασθενείς με ημικρανία σχετιζόμενη με ζάλη συχνά εξετάζονται από ακουολόγους και φυσιοθεραπευτές αιθουσαίας αποκατάστασης για την εκτίμηση και την θεραπεία τους. Αυτοί οι παραιατρικοί ειδικοί συχνά χρειάζεται να βοηθήσουν τον γιατρό να κάνει τη διάγνωση ζάλης σχετιζόμενης με ημικρανία.

Μετά από ένα αρχικό, λεπτομερές ιστορικό που συμπεριλαμβάνει τα συμπτώματα και τη διακοπή των καθημερινών δραστηριοτήτων, εκτελείται μια σειρά εξετάσεων, ώστε να ορισθεί ένα πλάνο φροντίδας και ιδανικής θεραπείας. Υπαρχει μεγάλος αριθμός μεθόδων που είναι διαθέσιμα για τον έλεγχο αυτών των ασθενών.

Ένα σημαντικό στοιχείο εκτίμησης είναι η αξιόπιστη τεκμηρίωση του βαθμού περιορισμού των καθημερινών δραστηριοτήτων.

Θεραπεία

Η μεθοδολογία πιστεύεται ότι έχει τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση αυτών των ασθενών σε συνδυασμό με φάρμακα, αιθουσαία αποκατάσταση και τροποποιήσεις του τρόπου ζωής, που συμπεριλαμβάνουν περιορισμό των προδιαθεσικών παραγόντων που σχετίζονται με την ημικρανία (σχετικά με δίαιτα, ύπνο, άγχος, άσκηση και περιβαλλοντολογικούς παράγοντες).

Φαρμακευτική αγωγή

Φάρμακα μπορούν να συνταγογραφηθούν, προκειμένου να εμποδίσουν την ημικρανία ή για να την σταματήσουν, όταν έχει ήδη ξεκινήσει. Φάρμακα που χρησιμοποιούνται για να εμποδίσουν τα συχνά επεισόδια είναι τα τρικυκλικά, οι β-blockers, τα αντικαταθλιπτικά και τα σπασμολυτικά. Τα φάρμακα που συνήθως χρησιμοποιούνται για να σταματήσουν την ημικρανία η ασπιρίνη, η ιβουπροφένη, isometreptene mucate, και οι τριπτάνες, όπως το Imitrex  και το Relpax. Μερικά από αυτά λειτουργούν μπλοκάροντας τη δράση της σεροτονίνης (ένας νευροδιαβιβαστής που προκαλεί σύσπαση των μεγάλων αγγείων) ή των προσταγλανδινών (οικογένεια χημικών που διεγείρονται από τα οιστρογόνα και προκαλούν διαστολή και σύσπαση των μεγάλων αγγείων).

Αιθουσαία αποκατάσταση

Τα πλεονεκτήματα της αιθουσαίας αποκατάστασης έχουν τεκμηριωθεί ότι μειώνουν τα συμπτώματα και αποκαθιστούν τη λειτουργία των αιθουσαίων νοσημάτων.

Για τους ασθενείς που έχουν μεταβολές στις οφθαλμοκινητικές λειτουργίες προκαλώντας ελλείμματα οπτικής οξύτητας, ένα συγκεντρωτικό πρόγραμμα αποκατάστασης, που να αποτελείται από ασκήσεις για σταθεροποίηση του οφθαλμοκινητικού αντανακλαστικού και του βλέμματος, που δίνουν έμφαση στην οπτική οξύτητα, είναι αποτελεσματικό. Σε περίπτωση που υπάρχει BBPV, η εκτέλεση χειρισμών επανατοποθέτησης ωτοκονίας είναι αποτελεσματική.

Αστάθεια βήματος και μεταβολές βηματισμού απαντούν σε ασκήσεις και στόχους ισορροπίας και εκπαίδευσης βηματισμού. Ασκήσεις που συνδυάζουν συντονισμό χεριών- ματιών, διατήρηση ισορροπίας και σταθεροποίηση βλέμματος, είναι αποτελεσματικές και μπορούν να συνδυαστούν με γενικής κατάστασης ασκήσεις, σε βαθμό που επιτρέπει η συνολική υγεία του ασθενούς.

Τροποποιήσεις τρόπου ζωής

Μια συνεχή προσπάθεια από τον  ασθενή να υιοθετήσει απαραίτητες τροποποιήσεις του τρόπου ζωής (συμπεριλαμβανομένων παραγόντων που πυροδοτούν την ημικρανία, που προαναφέρθηκαν παραπάνω), η χρήση φαρμάκων όπως περιγράφηκε και ειδικούς σκοπούς και ασκήσεις που εκτελούνται ανεξάρτητα κατ΄οίκον, είναι βασικές για την επιτυχία όλου του προγράμματος αποκατάστασης. Τέτοια προσήλωση είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική μείωση των συμπτωμάτων και τους περιορισμούς των λειτουργιών, που προκαλούνται  από ζάλη σχετιζόμενη με ημικρανία.

Η συνεχή επικοινωνία με τον γιατρό αποτελεί βασική προϋπόθεση για την επιτυχία του θεραπευτικού πλάνου.

Οι προαναφερόμενες οδηγίες βασίστηκαν σε παρόμοιες που έχουν εκδοθεί από την Α’ Ωτορινολαρυγγολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιπποκράτειο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών , Διευθυντής: Καθηγητής Αρ.  Σεγγας Ιωάννης